“Wat te denken van het vermeende tekort aan geschoolde werknemers?” – Zo wanhopen werkzoekenden aan het systeem

Het antwoord ligt misschien ergens tussen de wachtrijen, de formulieren op de bartafels en de plastic stoelen in de zon.

Voor een witte stand met een blauw logo liggen pennen, informatieflyers en gelamineerde cursusoverzichten opgestapeld. Nadin Echost, een vrouw met een kalme stem en een alerte blik, staat erachter. Ze werkt voor onderwijsaanbieder FlexiBil. Urenlang legt ze steeds hetzelfde uit: "Meer dan 300 cursussen, altijd beschikbaar – online, hybride of op locatie. We passen ons aan de mensen aan." Een vriendelijke glimlach, routineus, bijna mechanisch. Haar collega Ulrike Andrae knikt. "We praten onszelf schor," zegt ze. "Maar velen weten niet eens dat zulke aanbiedingen bestaan ​​– of dat ze er recht op hebben."

Ulrike Andrae en Nadin Echost adverteerden flexibele vacatures op de vacaturebank. Markus Wächter/Berliner Zeitung

De meest voorkomende problemen van deze tijd? Echost aarzelt geen seconde. "Taal. En erkenning." Velen die hier komen, hebben jarenlang gewerkt als ingenieur, docent of in de verpleegkunde . Ze brengen ervaring mee – maar geen papers die hier tellen. Of ze moeten maandenlang examens, beoordelingen en vertalingen doornemen. "En uiteindelijk werkt het nog steeds niet," zegt Andrae.

Kristina is een van de werkzoekenden van vandaag. Ze draagt ​​een lichte blouse en een donkere spijkerbroek en is voor de tweede keer deze week op een banenbeurs. Ze praat met HR-managers, laat haar cv achter en vraagt ​​naar mogelijkheden voor starters. Ze doet dit herhaaldelijk, op een vriendelijke, vastberaden manier, zoals ze zelf zegt. Haar moeder, die naast haar staat, knikt gretig. Kristina zegt: "De sollicitatiegesprekken zijn altijd beleefd. Maar concrete aanbiedingen leveren zelden iets op."

Kristina, geboren in Berlijn uit Servische ouders, voltooide haar opleiding tot eventmanager. Nu ontvangt ze een uitkering en gaat ze van project naar project. Ze is al twee jaar werkloos. "Ik solliciteer overal," beweert ze. "Zelfs buiten mijn vakgebied. Op kantoor, in de klantenservice, in de logistiek." Ze heeft zelfs geprobeerd een baan in de detailhandel te krijgen. Soms zeggen mensen dat ze overgekwalificeerd is. Soms zeggen ze dat ze te weinig ervaring heeft. 's Avonds hoort ze steeds dezelfde zin van haar vrienden: "Er is overal een tekort aan mensen." Ze glimlacht of raakt geïrriteerd. "Ja, hoe zit het met het vermeende tekort aan vakmensen ?" vraagt ​​ze. Haar moeder knikt opnieuw, dit keer verontwaardigd.

Senator Cansel Kiziltepe op de banenbeurs Markus Waechter/Berliner Zeitung

Een paar meter verderop staat de 38-jarige Marcella. Ze komt uit Marokko en noemt zichzelf een kunstenaar. Ze kwam zes jaar geleden naar Berlijn. Ze werkte in cafés en bars, leerde Duits en exposeerde ernaast haar eerste werken.

Haar diploma wordt niet erkend in Duitsland. Financieringsprogramma's voor vervolgonderwijs mislukken vanwege ontbrekende documenten, die ze niet uit haar thuisland kan krijgen. "Ik heb het geprobeerd," zegt ze. "Maar het is alsof er geen deuren voor me openstaan." Ze houdt een flyer vast van het Centrum voor Volwassenenonderwijs (VHS). Een cursus Duits. Het zou haar derde worden. Soms, zegt ze, "is het allemaal te stressvol."

Werkzoekenden aan de ene kant, bedrijven die wanhopig op zoek zijn naar werknemers aan de andere kant. De cijfers voor Berlijn tonen aan dat dit een dilemma en een onopgelost probleem is: in mei waren er 218.000 werklozen in Berlijn – bijna 19.000 meer dan het jaar ervoor. Vooral mensen zonder beroepskwalificatie en mensen met een migratieachtergrond worden getroffen. Zo'n 142.000 mensen in de werkende leeftijd uit Oekraïne en de acht belangrijkste herkomstlanden van asielzoekers wonen momenteel in Berlijn.

63.600 van hen hebben een baan. De rest? Ze wachten, vechten, twijfelen, verdwijnen. Alles is mogelijk. Sommigen willen echt niet werken, en de arbeidsbemiddelingsbureaus weten dat. Maar dat is niet de norm, benadrukt een medewerker van een van de bureaus. De drempels zijn hoog, de procedures lang, de structuur vaak verwarrend. En de vacatures? Die zijn zelden perfect passend. Counselingdiensten, ook vertegenwoordigd op deze dag, zijn beschikbaar. Ze worden vaak gebruikt. Desondanks blijven de gaten bestaan.

Het resultaat: Duitsland geeft jaarlijks zo'n € 36 miljard uit aan het inkomen van de burger. Dit jaar zullen de uitgaven naar verwachting stijgen tot € 45,6 miljard. Het is een socialezekerheidsstelsel, maar ook een duur systeem van stagnatie. De kat bijt in zijn eigen staart. Keer op keer. "Mislukte integratie", noemt iemand op de banenbeurs het. Of, zoals een vrouw het verwoordt: "Onverenigbare culturen botsen vaak."

Een adviseur van de Kamer van Koophandel en Industrie legt het systeem uit, inclusief waarom het zo moeilijk is om mensen aan een baan te helpen. Er zijn ongeveer 600 gereguleerde beroepen in Duitsland, elk met zijn eigen criteria, verantwoordelijke instanties en formulieren. Buitenlandse kwalificaties vereisen gewaarmerkte kopieën, vertalingen en wachttijden. Zelfs niet-gereguleerde beroepen zoals marketing of horeca kennen onzekerheid: wie bepaalt of iemand gekwalificeerd is?

"Velen geven het op een gegeven moment op", zegt de adviseur. "Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze niet meer weten waar ze moeten beginnen." Andreas Peikert, directeur van het Marzahn-Hellersdorf Job Center, beschrijft deze omweg: velen beginnen in ondersteunende banen. In keukens, magazijnen, schoonmaak. Slecht betaald, weinig zekerheid. Maar het is een eerste stap. "We zien dat sommige mensen zich verder kwalificeren", zegt hij. "Maar niet iedereen haalt het." Peikert zegt ook: "We hebben andere tools nodig. Meer pragmatisme. Meer snelheid."

Marcella uit Marokko op de banenbeurs in Wedding Markus Wächter/Berliner Zeitung

En dit soort beurzen, zegt de Berlijnse senator van de Arbeid Cansel Kiziltepe (SPD): "Vertrouwen wordt opgebouwd door gesprekken." Ze staat vanochtend midden op de Leopoldplatz te luisteren, vragen te stellen en verbeteringen te beloven. Veel beurzen, zegt ze, hebben potentieel – "maar ze mislukken door formulieren, taalbarrières en het feit dat hun kwalificaties niet meetellen." Daar moeten we aan werken.

Kiziltepe blijft ongeveer een uur, loopt van hokje naar hokje en praat met maatschappelijk werkers, projectcoördinatoren en begeleiders. Bij het programma voor jonge immigranten onder de 25 vraagt ​​ze hoe onderwijstrajecten worden ondersteund – schooldiploma's, trainingen en de overgang naar werk. Allemaal gratis. De senator knikt en stelt vragen. Hoe zit het met mensen zonder verblijfsvergunning? Ze zeggen dat ze proberen hen door de juiste procedures te loodsen – soms kost dat tijd.

Later staat ze bij een organisatie die alleenstaande ouders ondersteunt. Opnieuw hoort ze knikkende stemmen; opnieuw is veel vertrouwd. Strikte werktijden, een tekort aan kinderopvang, werkgevers die geen uitzonderingen willen maken voor de getroffenen. Een werknemer zegt zachtjes: "En dan klagen ze dat iedereen alleen maar parttime wil werken. Maar veel ouders hebben geen andere keus." Kiziltepe luistert. Dan loopt ze door naar het volgende hokje, de volgende hindernis.

Tegen de vroege middag is de muziek gestopt en worden veel stands afgebroken. Kristina staat weer voor een pilaar waarop met gekleurde tape vacatures zijn geplakt: keukenhulp, beveiliger, schoonmaakhulp. "Is dit echt alles wat ik nog heb?" vraagt ​​ze zachtjes. Dan loopt ze verder. Met haar cv op zak, naar de volgende beurs.